Farklı kültürlerin farklı değer yargılarına sahip olduğu bir gerçek. Ama yeni bir araştırma, “havalı” olmanın ne anlama geldiği konusunda uluslararası bir fikir birliğinin var olduğunu ortaya koyuyor.
Araştırmacılar, dünyanın dört bir yanından yaklaşık 6.000 katılımcıyla deneyler yaptı ve havalı insanların şaşırtıcı derecede benzer kişiliklere sahip olduğunu buldu. Bu araştırma da Journal of Experimental Psychology: General dergisinde çevrimiçi olarak yayımlandı.
Şili’deki Adolfo Ibáñez üniversitesindeki bilim insanları, “Herkes havalı olmak istiyor ya da en azından havalı olmama damgasından kurtulmak istiyor. Ayrıca toplumun havalı insanlara ihtiyacı var çünkü onlar normlara meydan okuyor, değişime ilham veriyor ve kültürü ilerletiyor” diyerek araştırmalarını tanıttılar.
Çalışma, 2018-2022 yılları arasında ABD, Avustralya, Şili, Çin, Almanya, Hindistan, Meksika, Nijerya, İspanya, Güney Afrika, Güney Kore ve Türkiye’de gerçekleştirilen deneyler ile yapıldı. Katılımcılardan havalı, havalı olmayan, iyi veya kötü olduğunu düşündükleri birini düşünmeleri istendi. Daha sonra kişinin kişiliğini ve değerlerini değerlendirdiler.
Bu çalışma, ‘iyi‘ insanların daha uyumlu, geleneksel, güvenli, sıcakkanlı, uysal, evrenselci, vicdanlı ve sakin olarak algılandığını ortaya koydu. Bu arada ‘havalı – cool‘ insanların daha dışa dönük, hazcı, güçlü, maceracı, açık görüşlü ve özerk oldukları düşünülüyordu.
Araştırmacılar moda, müzik ve film endüstrilerinin dünya çapında etki alanı genişledikçe, “havalı – cool” kelimesinin anlamının “dünya genelinde benzer değerler ve özellikler üzerinde belirginleştiğini” ve “daha ticari açıdan daha dost” hale geldiğini söylüyor.
Araştırmaya göre, havalı olma arayışı, insanların kime hayran oldukları, nasıl konuştukları, nereden alışveriş yaptıkları ve eğlenmek için ne yaptıkları gibi detaylarla şekilleniyor. Üstelik bu iş “bedava” da değil.
Parasız adamı annesi bile sevmiyor mu?
Bilim insanları, insanların havalı görünmek için aşırı miktarda zaman ve para harcadıkları konusunda hemfikir. Yani aslında herkesin kolayca sahip olabildiği, yani kolayca satın alabildiği aksesuarlar, kıyafetler veya benzer araçlar toplum gözünde “karizmatik” görünmüyor.
Öte yandan tek başına para da yeterli olmuyor. Elbette zeka, karakter ve davranışlarla da bu görüntüyü tamamlamak gerekiyor. Böylece sürüden çıkmış farklı bir birey olmak, yani “sıra dışı” ve havalı / karizmatik bir imaj elde etmek mümkün oluyor.
Elbette tüm bunların subjektif değerler olduğunu ve bazılarına “havalı” görünen insanların, başkalarına sıradan ve anlamsız görünebileceğini de unutmamak gerekiyor.
